Proponer una nueva obra
o hacer una sugerencia

+

  • Inicio
  • Presentación
  • Quiénes somos
  • FAQ
  • Premio 2020
  • Tributo a Manuel Alvar Ezquerra

Lusitano, Amato (1511-1568)

Detalles del registro

    Vida

    Amato Lusitano, cuyo nombre original era João Rodrigues de Castelo Branco, fue un médico portugués, como tantos otros médicos de la época de origen judío, tal vez el más conocido de todos los renegados según Menéndez Pelayo. Nació en Castelo Branco (en la actual Beira Interior Sul, Portugal), en 1511, y pasó su infancia en Portugal. Después estudió en la Universidad de Salamanca. Allí conoció a otro médico insigne, Andrés Laguna (¿1511?-1559). Sabía latín, griego, hebreo y árabe, además de español y portugués, lenguas a las que añadiría con el paso del tiempo conocimientos de italiano, francés y alemán. En 1529, ya médico, regresó a Portugal, a Lisboa, que tuvo que abandonar al poco tiempo al ser expulsada su familia por la Inquisición, motivo que le llevó a cambiar su nombre (latinizando el apellido de sus familiares Javiv, cuyo significado es 'amigo', a lo que añadió el gentilicio Lusitanus 'portugués') y a viajar por diversos países de Europa. Entre 1534 y 1541 residió en Amberes, donde había una notable colonia de judíos portugueses. De allí debió pasar a Ferrara, donde enseñó en la Universidad, ciudad que dejó en 1547 para pasar a Ancona, primero, y después a Ragusa (estuvo en la ciudad hasta 1558), desde donde era llamado para cuidar a insignes enfermos, entre ellos el papa Julio III (1487-1555; papa en 1550). De Ragusa marchó a Salónica, donde había otra importante comunidad judía. Allí murió en 1568, como consecuencia de la epidemia de peste que azotó la ciudad.

    Amato Lusitano Publicó diversas obras de tema médico, habiendo mantenido una polémica con el médico italiano Pietro Andrea Mattioli (1501-1578). A nosotros nos interesa por haber sido autor de una versión comentada del Dioscórides, que fue impresa varias veces. En ella, tras los encabezamientos de los remedios de que trata, pone los equivalentes en varias lenguas, entre ellas el español, aunque no en todos los casos, cuyo interés para la historia de nuestro léxico resulta evidente.

    Obra

    • Curationum medicinalium Amati Lusitani centuriae quatuor. Quibus praemittitur Commentatio de introitu medici aegrotantem, De crisi, & diebus Decretorijs, Subiungitur que Index rerum memorabilium copiosissimus. Atque haec omnia nunc accuratius recognita, diligentius,  apud Vicentium Valgrisium, in officina Erasmiana, Venecia, 1556.
    • In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve enarrationes ervditissimae doctoris Amati Lvsitani medici ac philosophi celeberrimi, quibus non solum Officinarum Seplasiariis, sed bonarum etiam leterarum studiosis utilitas adferunt, quum passim simplicia Græce, Latine, Italice, Hispanice, Germanice, & Gallice proponantur, Gualtiero Scoto, Venecia, 1553.

    Bibliografía

    • Dias, José Lopes, Homenagem ao Doutor João Rodrigues de Castelo Branco, Câmara Municipal, Castelo Branco, 1955.
    • Dujovich, Adolfo, Amato Lusitano (1511-1568). Médico y botánico sefardí. Su época, vida y obra, Congreso Judío Latinoamericano, Buenos Aires, 1974.
    • González Manjarrés, Miguel Ángel, Entre la imitación y el plagio. Fuentes e influencias en el Dioscórides de Andrés Laguna, Caja Segovia, Segovia, 2000.
    • Gouveia, António Jorge Andrade de, Garcia d'Orta e Amato Lusitano na ciência do seu tempo, Instituto de Cultura e Língua Portuguesa, Lisboa, 1985.
    • Jorge, Ricardo, Amato Lusitano. Comentos à sua vida, obra e época, s. n., s. d. [1962], Lisboa.
    • Lemos, Maximiano de, Amato Lusitano: a sua vida e a sua obra, Eduardo Tavares Martins, Porto, 1907.
    • Menéndez Pelayo, Marcelino, Historia de los heterodoxos españoles, CSIC, Madrid, 1992, t. II, págs. 292-293.
    • Salas Quesada, Pilar, «Amato Lusitano y su Dioscórides: Léxico español y portugués», en Mar Campos Souto, Rosalía Cotelo García y José Ignacio Pérez Pascual (eds.), Historia de la lexicografía española, Anexos de la Revista de Lexicografía, 7, Universidade da Coruña, La Coruña, 2007, págs. 163-171.

    Manuel Alvar Ezquerra

    ImprimirInformar de un error
    Mostrando...

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve, Amati Lvsitani doctoris medici ac philosophi celeberrimi enarrationes eruditissimae. Accesserunt huis operi praeter correctiones lemmatum, etiam adnotationes R. Constantini, necnon simplicium pict

    Francia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorApud Gulielmum Rouillium
    Lugar de impresiónLyon
    Fecha1558
    EjemplarUniversidad Complutense de Madrid, Biblioteca Histórica...

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve, Amati Lvsitani doctoris medici ac philosophi celeberrimi enarrationes eruditissimae. Accesserunt huis operi praeter correctiones lemmatum, etiam adnotationes R. Constantini, necnon simplicium pict

    Francia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorApud Viduam Balthazari Arnoleti
    Lugar de impresiónLyon
    Fecha1558
    EjemplarUniversidad Complutense de Madrid, Biblioteca Histórica...

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve, Amati Lvsitani doctoris medici ac philosophi celeberrimi enarrationes eruditissimae. Accesserunt huis operi praeter correctiones lemmatum, etiam adnotationes R. Constantini, necnon simplicium pict

    Francia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorApud Theobaldum Paganum
    Lugar de impresiónLyon
    Fecha1558
    EjemplarUniversidad Complutense de Madrid, Biblioteca Histórica...

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve enarrationes ervditissimae doctoris Amati Lvsitani medici ac philosophi celeberrimi, quibus non solum officinarum seplasiariis, sed bonarum etiam leterarum studiosis utilitas adferunt, quum passim

    Italia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorGualtiero Scoto
    Lugar de impresiónVenecia
    Fecha1553
    EjemplarBayerische Staatsbibliothek, Múnich, 4 A.gr.b. 613

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve enarrationes ervditissimae doctoris Amati Lvsitani medici ac philosophi celeberrimi, quibus non solum officinarum seplasiariis, sed bonarum etiam leterarum studiosis utilitas adferunt, quum passim

    Italia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorGualtiero Scoto
    Lugar de impresiónVenecia
    Fecha1553
    EjemplarBayerische Staatsbibliothek, Múnich, 999/Med.67

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve enarrationes ervditissimae doctoris Amati Lvsitani medici ac philosophi celeberrimi, quibus non solum officinarum seplasiariis, sed bonarum etiam leterarum studiosis utilitas adferunt, quum passim

    Francia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorWendelinus Rihelius
    Lugar de impresiónEstrasburgo
    Fecha1554
    EjemplarStaatliche Bibliothek Regensburg, Ratisbona (Alemania),...

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve enarrationes ervditissimae doctoris Amati Lvsitani medici ac philosophi celeberrimi, quibus non solum officinarum seplasiariis, sed bonarum etiam leterarum studiosis utilitas adferunt, quum passim

    Francia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorWendelinus Rihelius
    Lugar de impresiónEstrasburgo
    Fecha1554
    EjemplarÖsterreichische Nationalbibliothek, Viena, 70.S.59

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve, Amati Lvsitani doctoris medici ac philosophi celeberrimi enarrationes eruditissimae. Accesserunt huis operi praeter correctiones lemmatum, etiam adnotationes R. Constantini, necnon simplicium pict

    Francia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorApud Viduam Balthazari Arnoleti
    Lugar de impresiónLyon
    Fecha1558
    EjemplarBiblioteca Nacional de Portugal, Lisboa, RES 4338 P

    In Dioscoridis Anazarbei De medica materia libros qvinqve enarrationes ervditissimae doctoris Amati Lvsitani medici ac philosophi celeberrimi, quibus non solum officinarum seplasiariis, sed bonarum etiam leterarum studiosis utilitas adferunt, quum passim

    Italia

    Categoría:Diccionarios y obras lexicográficas
    AutorLusitano, Amato (1511-1568)
    Impresor/EditorGualtiero Scoto
    Lugar de impresiónVenecia
    Fecha1553
    EjemplarBiblioteca Nacional de Portugal, Lisboa, RES 501 P

    Suscribirse a la BVFE

    Estoy de acuerdo con
    los Términos y Condiciones

    Logo Ministerio

    Este portal forma parte del Proyecto de Investigación «Biblioteca Virtual de la Filología Española. Fase IV: implementaciones y mejoras, metabúsquedas y gestores bibliográficos (PID2020-112795GB-I00)».

    Es continuación de los proyectos «Biblioteca Virtual de la Filología Española. Fase I (FFI2011-24107), fase II (FFI2014-53851-P) y fase III (FFI2017-82437-P)».

    This website is protected by RSFirewall!, the firewall solution for Joomla!
    stilogo-servicios-consultoria-lingüistica-traducción-web-
    Desarrollo web, mantenimiento
    y edición a cargo de Stílogo

    BVFE | Biblioteca Virtual de la Filología Española, Madrid © 2014-2025 - Todos los derechos reservados

    • Acceso de los editores